نقشه راه یک برنامه استراتژیک است که یک هدف یا نتیجه مطلوب را مشخص می‌کند و شامل مراحل مهم یا  لازم برای دستیابی به آن است.

سازمان‌ها برای تحقق اهداف و کسب موفقیت نیازمند تصویری روشن از آینده خود می باشند، تصویری که جهت‌گیری‌های آتی سازمان را به وضوح معین نماید. یک سازمان‌ نیز مانند افراد آرزویی برای آینده دارد که به آن چشم‌انداز می‌گویند.

دلایل متعددی وجود دارد مبنی بر اینکه چرا چشم‌انداز مشترک برای یک سازمان اینقدر مهم است. جمله معروفی هست که می‌گوید «اگر ندانید کجا می‌خواهید بروید، بعید است که بتوانید به آنجا برسید». به طور حتم سازمان‌ها شرایط، مسائل و مشکلاتی را تجربه نموده اند که پاسخ مناسبی برای این مسائل نداشته‌اند.

سازمانی که چشم‌انداز نداشته باشد در واقع نمی‌داند از کجا شروع کرده، در کجا قرار دارد و قرار است به کجا برسد!

تدوین بیانیه ماموریت و چشم‌انداز دو گام پیش نیاز در فرایند برنامه‌ریزی‌ استراتژیک محسوب می شود. این بیانیه‌ها کلماتی هستند که رهبران برای توضیح هدف و جهت حرکت یک شرکت از آنها استفاده می‌کنند. این دو بیانیه، انگیزه‌های گروه شما را به شکلی فشرده و دقیق بیان می‌کنند و به شرکت شما کمک می‌کنند که بر آن‌چه واقعا مهم است تمرکز داشته باشد.

حال برای شروع کشف و تدوین چشم‌­انداز، ماموریت و ارزش‌های سازمان باید ابتدا مطالعات اکتشافی داشته باشیم. مطالعات اکتشافی، مجموعه بررسی‌هایی هستند که برای شناسایی ماموریت، چشم‌انداز و ارزش‌ها ضروری هستند و عبارتند از مطالعات اسناد بالادستی، تطبیقی، میدانی و کانونی.در مطالعه اسناد بالادستی، انتظار نهادهای بالادستی مشخص می‌شود. به بیان دیگر، این مطالعه در پاسخ به این پرسش انجام می‌شود که انتظارات نهادهای بالادستی و حاکمیتی از سازمان چیست.

نهادهای بالادستی برای هر سازمان در بخش دولتی یا خصوصی وجود دارند که باید در چارچوب خواسته‌های آنها حرکت کرد. در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی این خواسته‌ها در قالب قانون تاسیس، اساسنامه، مصوبات هیات دولت و آیین‌نامه‌ها وجود دارند. در شرکت‌های خصوصی بیشتر با اسنادی مانند اساسنامه، ابلاغیه‌ها و مصوبات شرکت مادر مواجه می‌شویم. به هر حال، صرف‌نظر از نوع مالکیت، انتظارات و الزامات بالادستی وجود دارد. در این مرحله تمامی مستندات، قوانین و مقررات مرتبط با سازمان یا شرکت شناسایی و بررسی می‌شود. چند نمونه از اسناد بالادستی که می‌توان به آنها مراجعه کرد عبارتند از:

• قانون اساسی
• سند چشم‌انداز
• سیاست‌های کلی
• قوانین تاسیس وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها
• قانون برنامه
• سایر اسناد بالادستی

وقتی که مجموعه اسناد مرتبط با موضوع فعالیت سازمان یا شرکت شناسایی شد، با مطالعه موارد مندرج در متن این قوانین، نکاتی که به‌صورت مستقیم مرتبط هستند، شناسایی و جمع‌بندی می‌شود. در مطالعه میدانی، ضرورت وجود سازمان از نظر اقتصادی یا اجتماعی اثبات می‌شود. این مطالعه در پاسخ به این سوال انجام می‌شود که وجود سازمان از نظر اقتصادی و اجتماعی چه ضرورتی دارد.

در این مطالعه، با بررسی وضعیت اقتصادی یا اجتماعی و با در نظر گرفتن وضعیت بخش‌هایی که سازمان در آنها فعالیت می‌کند، نیاز کشور به خدمات و محصولات آن مشخص می‌شود. بررسی نیاز خدمت‌گیرندگان در دامنه جغرافیایی ضرورت وجود سازمان را در تامین خدمات موردنیاز آنها روشن می‌سازد. معمولا سازمان‌ها در این مطالعه به بررسی روند کمی و کیفی کالاها و خدمات خود می‌پردازند. استفاده از گزارش‌های عملکرد از سال‌های گذشته، با تاکید بر سال‌های اخیر، به انجام این مطالعه کمک خوبی می‌کند.

در مطالعه تطبیقی به بررسی تجربه سازمان‌های مشابه در داخل کشور یا سایر کشورها پرداخته می‌شود. این مطالعه در پاسخ به این سوال انجام می‌شود که تجربه سایر سازمان‌ها در زمینه‌های مشابه با فعالیت سازمان چیست. در این مطالعه، ماموریت و چشم‌انداز سایر سازمان‌های مشابه داخلی یا بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته و از تجارب برنامه‌ریزی در سایر سازمان‌ها استفاده می‌شود. پس از انجام این مطالعات، اکنون می‌توان از نتایج آنها برای انجام مطالعه کانونی استفاده کرد.

این مطالعه در پاسخ به این سوال انجام می‌شود که با توجه به نتایج مطالعات، نظر مدیران و دست‌اندرکاران قبلی یا فعلی سازمان درخصوص ماموریت، چشم‌انداز و ارزش‌ها چیست. در این مطالعه، با مراجعه به مطالعات اسناد بالادست، میدانی و تطبیقی، دیدگاه مدیران ارشد و سایر صاحب‌نظران در مورد اجزای ماموریت مشخص می‌شود. به این ترتیب، نظرات کلیه مدیران و صاحب‌نظران گرفته می‌شود.

مطالعه بیشتر: ارزش‌های اصلی سازمان چیست؟