بیانیه‌ی مأموریت یک سازمان همان علت پیدایش سازمان و فلسفه ی وجودی آن و بیان کننده­ی اهداف منحصر به فرد سازمان است. از مأموریت با عناوینی چون رسالت، فلسفه وجودی، اهداف بنیادین و یا مقصود اصلی یاد می‌شود. از نظر پیتر دراکر طرح این پرسش که «فعالیت ما چیست؟» مترادف است با پرسش «ماموریت ما چیست؟» به عبارت دیگر می توان گفت: مأموریت یک بیان کلّی از نیّت مجموعه می‌باشد که با استفاده از نقطه نظرات مدیران ارشد آن مجموعه، تعریف و تصریح شده و در قالب «بیانیه‎‌ی مأموریت» مجموعه، ارائه می گردد.

مأموریت متأثر از چشم‌انداز است.

یکی از نخستین گام‌های برنامه‌ریزی استراتژیک این است که بیانیه ماموریت کسب‌وکار را تهیه و تنظیم کنید. در واقع، اغلب اسناد استراتژیک، با بیانیه ماموریت آغاز می‌شوند.

ماموریت سازمان باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

1. سازمان را از سایر سازمان‌ها متمایز نماید.
2. سازمان را بدان گونه که هست و آنچه در نظر دارد بشود، معرفی نماید.
3. به اندازه ای گسترده و وسیع باشد که نوید رشد خلاق را بدهد.
4. به‌عنوان چارچوبی عمل کند که بتوان بدان وسیله فعالیت‌های حال و آینده را ارزیابی کرد.
5. به حد کافی واضح و آشکار باشد تا همه ی اعضای سازمان بتوانند آن را درک نمایند.

عناصر بیانیه مأموریت

بیانیه‌های مأموریت در اندازه، محتوا، شکل و جزئی بودن با یکدیگر متفاوت هستند. بیشتر مجریان و دانشگاهیان در حوزه مدیریت استراتژیک استدلال می‌کنند که بیانیه اثربخش باید شامل نُه عنصر باشد:

1. مشتریان: مشتریان شرکت چه کسانی هستند؟
2. محصولات یا خدمات: محصولات یا خدمات اصلی شرکت چه چیزهایی هستند؟
3. بازار: ازنظر جغرافیایی، شرکت در کجا رقابت می‌کند؟
4. تکنولوژی: تکنولوژی مورداستفاده شرکت چیست؟
5. بقا، رشد و سودآوری: آیا شرکت متعهد به رشد و ثبات مالی است؟
6. فلسفه: اعتقادات اساسی، ارزش‌ها، آمال و اولویت‌های اخلاقی شرکت چیست؟
7. خود انگاره: شایستگی متمایز یا شایستگی اصلی شرکت چیست؟
8. تصویر عمومی: آیا شرکت می‌تواند پاسخگوی دغدغه‌های جامعه، اجتماع و محیط باشد؟
9. کارکنان: آیا کارکنان شرکت دارایی ارزشمندی هستند؟

 

مطالعه بیشتر:  چگونه نقشه راه بنویسیم؟

 

اگر بخواهیم چشم‌انداز و مأموریت را با هم مقایسه کنیم باید گفت:

1. در مأموریت تمرکز بر امروز و فعالیت‌های جاری است اما در چشم‌انداز تمرکز بر آینده و آن چیزی است که سازمان قصد رسیدن به آن را دارد.
2. مأموریت نیازهای جاری که در حال پاسخگویی به آن‌ها هستیم را بیان می‌کند اما چشم‌انداز درباره نیازهایی است که در آینده می توانیم جواب بدهیم.
3. مأموریت به سازمانی که هم اکنون هستیم اشاره دارد و چشم‌انداز به سازمانی که در آینده می­توانیم باشیم.
4. مأموریت فلسفه وجودی یک سازمان است و چشم‌انداز آینده آن سازمان.

رویکرد گسترده‌ای که برای تدوین بیانیه چشم‌انداز و مأموریت مورداستفاده قرار می‌گیرد این است که نخست چندین مطلب در مورد این بیانیه‌ها خوانده شود و همه مدیران این مطالب را که به‌عنوان اطلاعات پیش‌زمینه است، مطالعه کنند. سپس از مدیران خواسته می‌شود که بیانیه مأموریت و چشم‌انداز را برای سازمان تهیه کنند. کمیته مدیران ارشد باید این بیانیه‌ها را با یکدیگر ادغام نماید و یک بیانیه جداگانه ایجاد کند. پیش‌نویس بیانیه‌ها برای همه مدیران فرستاده می‌شود. درنهایت در یک جلسه تجدیدنظر، بیانیه‌ها اصلاح، اضافه و یا کم می‌شوند.

به‌اندازه‌ای که مدیران در تنظیم این بیانیه‌ها نقش داشته باشند، سازمان به‌آسانی می‌تواند از حمایت مدیران در فعالیت‌های تدوین، اجرا و ارزیابی استراتژی‌ها بهره‌مند شود؛ بنابراین فرآیند تدوین بیانیه چشم‌انداز و مأموریت فرصت مناسبی را برای استراتژیست‌ها فراهم می‌آورد تا حمایت تمام مدیران سازمان را کسب کنند.

در طول فرآیند تدوین بیانیه مأموریت و چشم‌انداز، برخی سازمان‌ها از گروه‌های مشاوره مدیران برای توسعه و اصلاح بیانیه‌های مأموریت فعلی استفاده می‌کنند. برخی از سازمان‌ها مشاوران خارج از سازمان را برای مدیریت این فرآیند و کمک به ایجاد پیش‌نویس بیانیه‌ها به خدمت می‌گیرند. گاهی اوقات یک متخصص خارج از سازمان که دیدگاه‌های متعصبانه ندارد، برای تدوین بیانیه‌ها به کار گرفته می‌شود.

مطالعه بیشتر: ارزش‌های اصلی سازمان چیست؟