امروز پلتفرم واژه‌ای است که در حوزه‌های مختلف اقتصاد از آن نام برده می‌شود. تغییرات سریع فناوری و انتظارات و تقاضای رو به رشد مصرف‌کننده در حال متحول کردن اقتصاد دنیا است. مرزهایی که کسب‌وکار سنتی و بخش‌های صنعتی را از هم جدا می‌کنند از بین می‌روند و فناوری به مشتریان امکان می‌دهد به نیروهایی بپیوندند که انواع جدیدی از شرکت‌ها را در آن مدل‌های کسب‌وکار موجود به چالش می‌کشند، مانند تاکسی‌های اینترنتی.

اکنون در عصر پلتفرم هستیم و پلتفرم‌ها در کلیه عملیاتی که باید در آن با مشتری مواجه شد حضور دارند، از خدمات مالی گرفته تا بهداشت و درمان و گردشگری. دوره جدیدی از همکاری و مشارکت در حال شکل‌گیری است که در آن کسب‌وکارهای نوآورانه مرزهای صنایع سنتی را درمی‌نوردند. برای این منظور باید بدانیم پلتفرم دقیقاً چیست؟ پلتفرم به گروهی از فناوری‌ها گفته می‌­شود که به عنوان مبنایی که سایر برنامه‌ها، فرآیندها یا فناوری‌ها بر اساس آن توسعه می‌یابند، مورد استفاده قرار می گیرند. پلتفرم‌ها از نظر کارایی شبیه به هم نیستند اما مدل کسب‌وکار یکسانی دارند.

پلتفرم مدلی برای کسب‌وکار است و نباید آن را با اپلیکیشن یا وب‌سایت‌ها اشتباه گرفت. پلتفرم با گردهم آوردن مشتریان و تولید کنندگان ارزش خلق می­نمایند. پلتفرم‌ها برای تحقق این تبادل، شبکه‌ای بزرگ و مقیاس پذیر ایجاد می‌کنند که شامل  کاربرها و منابعی است که باید در مواقع نیاز قابل دسترس باشند. پلتفرم‌ها ابزارهای ارتباط را فراهم می‌کنند و با کاهش هزینه و ایجاد امکان نوآوری‌های بیرونی، تبادل‌ها را سهولت می‌بخشند.

برخلاف پلتفرم‌ها کسب‌وکارهای معمولی چه کارخانه‌ی تولید لوازم خانگی مانند سامسونگ و چه ارائه دهنده‌ی محتوا، موجودی خودشان را دارند. شرکت‌ مانند نت فلیکس نیز در این گروه جای می گیرد که شرکتی فناورانه و کسب وکاری خطی است و پلتفرم محسوب نمی‌شود. طراحی پلتفرم تنها مربوط به ایجاد فناوری‌های اساسی نیست بلکه به این ربط دارد که کل کسب‌وکار چگونه تولید ارزش نموده و شبکه‌سازی می‌کند

پلتفرم‌های موفق، شبکه‌ی قدرتمندی دارند و به فراگیر شدن کسب‌وکار کمک می‌کنند؛ بنابراین سرمایه‌گذارها برای پلتفرم‌ها در مقایسه با کسب‌وکارهای معمولی، ارزش بیشتری قائل هستند زیرا عملکرد مالی پلتفرم‌ها در کوتاه‌مدت و بلندمدت بهتر است، رشد سریع‌تری دارند و بازگشت سرمایه بیشتر و سود بالاتری دارند.

ارزش متوسط شرکت‌های پلتفرمی بزرگ بالای پنج میلیارد دلار است درحالی‌که ارزش متوسط کسب‌وکارهای بزرگ حدود ۲.۵ میلیارد دلار برآورد شده است. بنابراین پلتفرم‌ها سرمایه‌ی بیشتری جذب می‌کنند و با ارزش‌تر از شرکت‌های معمولی هستند. هر پلتفرم برای دستیابی به موفقیت باید بتواند چهار عملکرد اصلی ایجاد مخاطب، متصل کردن افراد، فراهم کردن ابزارها و خدمات اصلی و  وضع مقررات و استانداردها را به درستی انجام دهد.

گوگل، آمازون، اپل و فیس‌بوک چهار پلتفرمی هستند که امروزه بیشترین موفقیت را کسب کرده‌اند. علی‌بابا بیش از ۸۰ درصد از بازار تجارت الکترونیک چین را را در اختیار دارد، تنسنت ارزشمندترین شرکت در آسیا و در پیام‌رسان وی‌چت بیش از ۹۰۰ میلیون کاربر دارد. دیدی کوادی نیز بازار تاکسی چین را در اختیار گرفته است.

پلتفرم‌ها میان تولیدکنندگان بیرونی و مصرف کنندگان بیرونی تعامل ایجاد می‌کنند.

بخشی مهمی از نقش پلتفرم، ایجاد زیرساخت برای شکل‌گیری تعامل‌ها و نیز تعیین چارچوب و قواعد حاکم بر این تعامل‌هاست.

چهار دسته کلی  کسب‌وکارهای پلتفرمی را می‌­توان به صورت زیر مشخص نمود:

پلتفرم‌های تبادلات

این نوع از پلتفرم‌ها دو گروه متمایز از مشتریان را برای تبادل مستقیم ارزش گردهم می‌آورند که هر گروه توسط تعداد و کیفیت مشاهده شده از طرف دیگر جذب پلتفرم شده است. دیوار یک نمونه ملموس از نوع پلتفرم‌هاست که خریداران و فروشندگان را گرد هم جمع می‌کنند. نمونه دیگر یک مرکز خرید خواهد بود که خود را به عنوان مقصد خرید برای مصرف‌کنندگان معرفی می­‌کند و فضای خود را به فروشندگان مختلف اجاره می‌دهد. مبادلات دیجیتال می‌توانند خریداران و فروشندگان محصولات و نیز خدمات را گردهم جمع کنند.  در میان نمونه‌های داخلی می‌توان به دیجی‌کالا اشاره کرد و در بین نمونه‌های خارجی می‌توان از علی‌بابا نام برد.

پلتفرم‌های تراکنشی

این پلتفرم‌ها به منظور تسهیل پرداخت‌ها و تراکنش‌های مالی، به عنوان واسطه بین افراد مختلف عمل می‌کنند. صادرکنندگان کارت‌های اعتباری این سرویس را ارائه می‌دهند تا دارندگان کارت‌ها، بازرگانان و بانک‌ها را به هم متصل نمایند. سیستم‌های جدید پرداخت دیجیتال، پی‌پال یا اپل‌پی، بر اساس همین مدل طراحی شده‌اند. یک سیستم تراکنشی برای موفقیت باید تعداد افراد کافی از هر طرف را بپذیرد. اگر کاربران ببینند که سرویس به طور گسترده توسط فروشندگانی که از آنها خرید می‌کنند پذیرفته شده، به احتمال زیاد ثبت نام خواهند کرد.

پلتفرم‌های رسانه تبلیغاتی

در این مورد، پلتفرم‌ها معمولاً یک نقش اضافه در خصوص ایجاد محتوای رسانه‌ای ایفا می‌کنند که برای مصرف‌کنندگان جذاب است. به عنوان مثال، یک روزنامه چاپی یا نشریه خبری آنلاین، برای تولید محتوای حرفه‌ای نویسندگان را استخدام می‌کند. هرچه پلتفرم مخاطب بیشتری را جذب کند، ارزش آن برای تبلیغ‌کنندگان افزایش می یابد. مرورگرهایی مانند گوگل نیز نمونه­‌های از این پلتفرم‌­ها هستند. جدیدتر وب‌ها موجب می‌شوند بخشی از برنامه در مرورگر اجرا شود و بنابراین برخی از آن‌ها برای بعضی از پلتفرم‌ها ساخته می‌شوند و به‌عنوان مبنای اجرای نرم‌افزارها و برنامه‌های مختلف شناخته می‌شوند.

مطالعه بیشتر: ۵ گام موثر در برنامه‌ریزی تبلیغات

پلتفرم‌های استانداردهای سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری

این پلتفرم‌ها استاندارد واحدی را برای طراحی محصولات بعدی فراهم می‌سازند تا تعامل‌پذیری آنها را فعال کرده و به مصرف‌کننده نهایی سود برسانند. اندروید، IOS و ویندوز نمونه مشهود این پلتفرم‌­ها هستند.