منابع انسانی، مهم‌ترین سرمایه هر سازمانی محسوب می‌شود. بنابراین لازم است، برای پیشرفت شرکت و دستیابی به اهداف آن، این سرمایه‌های مهم مدیریت شود. در هر سازمانی این وظیفه بر عهده مدیریت منابع انسانی است. لذا مدیریت منابع انسانی از مهم‌ترین واحدهای سازمان‌ است که با مدیریت حرفه‌ای، می‌تواند موجب رشد و تعالی سازمان شود.

مدیریت منابع انسانی استفاده بهینه از نیروی انسانی در جهت اهداف سازمان است و شامل فعالیت‌هایی نظیر کارمندیابی، آموزش، حقوق و دستمزد و روابط سازمانی می‌شود. در حقیقت مدیریت منابع انسانی به دنبال یافتن چگونگی مدیریت افراد در سازمان‌ها، با تمرکز بر اهداف و ارزش­‌ها است. مدیریت منابع انسانی نتیجه جنبش روابط بشری در ابتدای قرن بیستم است، زمانی که محققان شروع به مستندسازی روش‌های ایجاد ارزش‌های کسب‌وکار به وسیله مدیریت استراتژیک نمودند.

مطالعه بیشتر: برنامه‌ریزی استراتژیک چیست؟

در کلیه سازمان‌ها نیروی‌انسانی یکی از عوامل اساسی و تأثیر گذار در مسیر دستیابی به موفقیت و کسب نتایج مورد نظر است زیرا به واسطه نظارت دقیق بر کلیه امور کارکنان و کنترل اجرای قوانین و مقررات مصوب می‌تواند نتایج مطلوب بسیاری برای سازمان‌ها به همراه داشته باشد.

توزیع وظایف با توجه به تخصص، نظارت دقیق بر عملکرد کارکنان، سنجش و ارزیابی میزان انحراف راندمان کاری کارکنان از معیارهای تعیین شده، تذکر و اعمال تشویق‌ها و تنبیه‌های به موقع، برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های آموزشی مرتبط و کاربردی، دفاع از حقوق کارکنان که با اجرای این موارد می‌ تواند منجر به افزایش قابل توجه راندمان کاری کارکنان و درنهایت منجر به افزایش چشمگیر راندمان کاری سازمان مورد نظر شود.

سازمان‌ها در حال حاضر با چالش‌‎های بسیاری مواجه هستند که یکی مهم‌ترین آنها چالش‎ کارکنان سازمان می­‌باشند. به‌خصوص کارکنان با دانش ­فنی بالا، چون دچار خودشیفتگی و مطرح‌شدن در جهان‎ هستند و دغدغه فیزیولوژیک ندارند، به شایستگی‌هایی که دارند واقفند، در بسیاری از کشورهای دنیا قرارداد کارکنان سازمان، مانند قراردادهای بازیکنان فوتبال است، چون سازمان را می‎‌شناسند و می‎‌دانند که می‎‌تواند چقدر ارزش خلق کند. از این جهت مدیریت منابع انسانی از اهمیت ویژه‌­ای برخوردار است.

وظایف مدیریت منابع انسانی

مدیریت منابع انسانی شامل فعالیت‌های استخدام، تعیین شرح وظایف، آموزش و توسعه، ارزیابی عملکرد و ارتقاء فرهنگ‌سازمانی است. همچنین مدیریت منابع انسانی به روابط صنعتی توجه دارد، که همان تعادل در اعمال سازمانی با قوانین ناشی از بحث‌های بین کارکنان و مدیران و قوانین دولتی است. در ادامه به توضیح بیشتر هر یک از وظایف مدیریت منابع انسانی می­‌پردازیم:

استخدام

استخدام نیروی انسانی موردنیاز سازمان باید بر اساس نیازها و تخصص‌های مورد نظر باشد. در روند استخدام نیروی موردنیاز سازمان، مدیران منابع انسانی باید مواردی از قبیل سطح تحصیلات، سطح توانایی‌ها و قابلیت‌های حرفه‌ای و در نهایت ویژگی­‌های شخصیتی فرد موردنظر را ارزیابی کرده و سپس با توجه به نیازهای سازمان به  تحصیلات و تخصص‌های مورد نیاز برای مناصب سازمانی مورد نظر اقدام به استخدام نیرو نمایند. در این رویه برای جذب استعدادهای برتر، افراد متخصص، متبحر، مجرب و متعهد تلاش می‌شود و در صورتی که این مرحله با دقت و حساسیت موردنیاز انجام شود در مراحل بعدی نتایج درخشان و بسیار موثری در روند کاری سازمان‌ها و راندمان کاری آن‌ها خواهد داشت.

مطالعه بیشتر: پذیرش سازمانی چیست؟

تقسیم کار و تعیین شرح وظایف

تقسیم کار و تعیین شرح وظایف و مسئولیت‌های سازمانی کارکنان بر اساس تخصص‌های افراد، تجربه کاری و علایق و سلایق آن‌ها که در نهایت  منجر به ایجاد نظم و انضباط کاری و افزایش راندمان کاری افراد خواهد شد نیز در حوزه وظایف و مسئولیت‌های مدیران منابع انسانی به شمار می‌رود. تعیین شرح وظایف کارکنان با در نظر گرفتن میزان و گرایش تحصیلات آن‌ها، مهارت‌ها، قابلیت‌ها و ویژگی‌های شخصی آن‌ها می‌تواند تاثیرات چشمگیری در افزایش راندمان کاری سازمان‌ها و ارگان‌ها داشته باشد.

مطالعه بیشتر: تفویض اختیار؛ ابعاد، ارکان و اصول آن در کسب‌وکار

آموزش و توسعه

یکی دیگر از وظایف مهم و بسیار تاثیر گذار مدیران منابع انسانی ارزیابی و نیازسنجی آموزشی کارکنان سازمان‌ها است. در اکثریت قریب‌به‌اتفاق موارد سرمایه گذاری در زمینه آموزش به واسطه بررسی و نیازسنجی دقیق کارکنان نتایج و پیامدهای بسیار پرباری به همراه خواهد داشت. بسیاری از کارکنان شاغل در سازمان‌ها علیرغم برخورداری از تحصیلات مرتبط به واسطه عدم آشنایی کافی با روال کار سازمان و یا به واسطه به روز شدن روش‌ها و متدهای موردنظر نیاز به شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی مرتبط با حوزه فعالیت‌های شغلی و حرفه‌ای خود دارند.

ارزیابی عملکرد کارکنان و مدیران

یکی دیگر از وظایف بسیار مهم و تاثیر گذار مدیران منابع انسانی در سازمان‌ها ارزیابی و سنجش عملکرد کارکنان درحوزه مسئولیت‌ها و شرح وظایف تعیین شده برای آنها است. این رویه با ارزیابی راندمان کاری کارکنان و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن‌ها می‌تواند به روند نیاز سنجی آموزشی کارکنان  نیز کمک کند و در مجموع نقش موثری در روند پیشرفت سازمان‌ها و ارگان‌ها خواهد داشت.

ارتقاء فرهنگ‌سازمانی

از دیگر مسئولیت‌ها و وظایف بسیار مهم و تاثیرگذار مدیران منابع انسانی تلاش در راستای حفظ سلامتی و ایمنی کارکنان در محیط کار است. حذف کلیه فاکتورهای استرس‌زا و ایجاد جو دوستانه در حد قابل‌قبول، به وجود آوردن حس رقابت سالم و به دور از رفتارهای غیر اخلاقی از این دست فعالیت‌ها به شمار می رود. آمار و ارقام و نتایج بررسی‌های انجام شده بیانگر این موضوع بوده است که جو کاری مناسب و امن می تواند تاثیرات به‌سزایی در افزایش راندمان کاری کارکنان داشته باشد که در نهایت منجر به بهره وری بیشتر سازمان‌ها خواهد شد.

مطالعه بیشتر: فرهنگ‌سازمانی چیست؟

حل اختلافات

بروز اختلاف در میان کارکنان سازمان با عقاید، نظرات و فرهنگ‌های مختلف و گذراندن ساعات کاری امری اجتناب‌ناپذیر است. بی‌توجهی به این قبیل اختلاف‌ها می تواند منجر به ایجاد جوی سنگین و نامناسب برای کارکنان شود و زمینه‌ساز کاهش راندمان کاری افراد در سازمان شود از این رو حل و فصل کردن این نوع اختلافات در محیط‌های کاری از اهمیت زیادی برخوردار است که این نیز در حوزه وظایف و مسئولیت‌های مدیران منابع انسانی محسوب می‌شود. در این موارد مدیران منابع انسانی می‌بایست از هر گونه جانبداری، تصمیم‌گیری‎‌های احساسی و قضاوت‌های شخصی دوری نمایند.

مطالعه بیشتر: تصمیم‌گیری و حل موثر مسئله

نظام پاداش و تنبیه

در نظر گرفتن پاداش و تنبیه در روند اداره کردن امور سازمان‌ها و ارگان‌ها بسیار بزرگ و پیشرفته یکی از اهرم‌های ضروری و اجتناب‌ناپذیر حوزه مدیریت به شمار می‌آید . تعیین حد و مرزهای این پاداش‌ها و تنبیه‌ها با در نظر گرفتن میزان تخصص، تبحر و تعهد کارکنان در حیطه وظایف و مسئولیت‌های خود نیز در حوزه وظایف مدیر امور اداری قرار دارد.

مدیریت حقوق و دستمزد

و در نهایت مهم‌ترین بعد مدیریت منابع انسانی که مدیریت حقوق و دستمزد کارکنان است. مدیریت حقوق و دستمزد در برگیرنده کلیه مواردی است که به پرداخت حق و حقوق قانونی کارکنان مرتبط می‌شود از جمله محاسبه‌ بهینه‌ کلیه درآمدها، مدیریت دستمزدها، بازپرداخت‌‌ها و تهیه فرم دستمزدها و غیره و غیره .

مزایای مدیریت منابع انسانی خوب

برخورداری از مدیریت منابع انسانی مزایای زیادی برای سازمان به دنبال خواهد داشت که برخی از آنها عبارتند از:

1. بهبود روند گردش میان کارکنان و جلوگیری از رکود در روند کاری کارکنان یکی از منافع بسیار حائز اهمیت برخورداری از مدیریت منابع انسانی به شمار می‌رود زیرا ایجاد رکود در روند کاری کارکنان در نهایت می‌تواند موقعیت کاری شرکت‌ها را به خطر بیندازد. بنابراین برخورداری از مدیریت منابع انسانی متخصص و متبحر می‌تواند منجر به تثبیت موقعیت شرکت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌های مورد نظر شود.
2. از دیگر منافعی که برخورداری از مدیریت منابع انسانی برای شرکت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها به همراه خواهد داشت می‌توان به عدم بروز مشکلات قانونی در حوزه استخدام و پرداخت حق و حقوق قانونی کارکنان اشاره کرد. مدیران منابع انسانی به واسطه آشنایی با کلیه امورات مرتبط با استخدام، تنظیم و عقد قرارداد کاری با کارکنان مانع از بروز هر گونه مشکل در روند قانونی همکاری میان کارکنان و سازمان خواهد شد.
3. یکی دیگر از منافع قابل توجهی که شرکت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها به واسطه برخورداری از مدیریت منابع انسانی از آن بهره‌مند می‌شوند رضایت‌مندی کارکنان است. رضایت‌مندی کارکنان بدون هیچ شک و شبهه‌ای افزایش راندمان از لحاظ کیفی و کمی را به دنبال خواهد داشت و به تبع آن افزایش راندمان کاری سازمان را به همراه خواهد داشت.
4. آموزش و توسعه دانش تخصصی و قابلیت‌های حرفه‌ای کارکنان نیز از دیگر منافع قابل توجهی است که به شرکت ها‌، سازمان‌ها و ارگان‌ها به واسطه حضور مدیران منابع انسانی از آن بهره‌مند خواهند شد.
5. کنترل دقیق بودجه نیز یکی دیگر از منافع برخورداری از مدیریت منابع انسانی متخصص و متبحر در شرکت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها است.
6. همکاری مستمر و مفید نیز از دیگر منافع برخورداری از مدیریت منابع انسانی در شرکت‌ها به شمار می‌رود. برخورداری از مدیریت منابع انسانی که منجر به ایجاد رضایت خاطر کارکنان می شود می‌تواند مدت زمان همکاری با کارکنان متخصص و متبحر را افزایش دهد و از صرف انرژی، زمان و هزینه‌های آموزشی به منظور استخدام نیروهای جدید جلوگیری به عمل آورد.

مهارت‌های موردنیاز مدیریت منابع انسانی

حال سوالی که پیش می‌­آید این است که چه مهارت‌هایی برای موفقیت در مدیریت منابع انسانی باید باشد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می­‌کنیم:

1. سازمان‌دهی: سازمان‌دهی یک از مهارت‌هایی است که افراد را در زمینه مدیریت منابع انسانی به موفقیت نزدیک می‌کند
2. مذاکره: یکی دیگر از مهارت مورد نیاز و بسیار موثر در حوزه مدیریت منابع انسانی مهارت مذاکره است . آشنایی با اصول و فنون مذاکره می‌تواند تاثیرات به‌سزایی در روند مدیریت منابع انسانی داشته باشد
3. حل مسئله و مدیریت تضاد: مهارت حل مساله و مدیریت تضاد یکی دیگر از مهارت‌های موردنیاز برای موفقیت در حوزه مدیریت منابع انسانی به شمار می‌رود
4. ارتباط موثر: یکی دیگر از مهارت‌های موردنیاز در حوزه مدیریت منابع انسانی که منجر به افزایش میزان موفقیت مدیران منابع انسانی می‌شود برخورداری از روابط عمومی بالا است
5. عملکرد چند وظیفه‌ای: عملکرد چند وظیفه‌ای به معنای انجام فعالیت‌های مختلف به طور موازی و هم زمان و این مهارت نیز یکی دیگر از مهارت‌هایی است که می‌تواند در زمینه کسب موفقیت در حوزه مدیریت منابع انسانی بسیار مفید فایده واقع شود. مدیران منابع انسانی و کلیه فعالان حوزه مدیریت که به واسطه موقعیت حرفه ای خود با تعداد زیادی از کارکنان در ارتباط هستند می‌توانند به واسطه تمرین و تکرار مهارت‌های مورد نظر را در خود ایجاد و تقویت نمایند .